Begrippenlijst voor Linux beginnerscursus

Steven Speek

woensdag 19 maart 2025

Actiemenu

Menu in de bestandsbeheerder te activeren met F10 of de drie puntjes boven elkaar in de adresbalk.

Actiemenu
Activiteiten modus

Toestand van het GNOME desktop systeem om van programma te wisselen, van desktop te wisselen of om een programma te starten. U komt in deze modus met SUPER. U verlaat hem met SUPER of ESC. Zie GNOME docs.

Activiteiten knop

Linksboven in de bovenbalk vindt u de activiteiten knop die u naar activiteiten modus brengt en van daar weer terug naar normale modus.

Activiteiten knop
Adresbalk

Invulveld in de bestandsbeheerder dat aangeeft in welke map u zich bevindt. In Firefox geeft het aan naar welke website u kijkt. U kunt hier ook zelf in typen om naar een map, die u wilt zien, te gaan in de bestandsbeheerder. Of een webadres, wat u wilt bekijken, in Firefox.

Applicatie

Zie toepassing

Applicatie modus

Onderdeel van de activiteiten modus waarin alle geïnstalleerde programma’s worden getoond. U komt in deze modus door SUPER+A in te drukken.

Bestandsbeheerder

De toepassing “Bestanden” waarwee u bestandsbeheer (openen, kopiëren, verplaatsen en verwijderen van bestanden) kunt uitvoeren. Onder Windows heet deze toepassing “Verkenner”.

Besturingssysteem

Verzameling programma’s die de hardware aanstuurt en zorgt dat toepassingen kunnen draaien.

Bovenbalk

Onderdeel van de GNOME desktop. De zwarte balk aan de bovenzijde van het scherm met links de activiteiten knop, in het midden de tijdsaanduiding en rechts het systeemmenu.

Bovenbalk
Context menu

Een contextmenu, ook wel een rechtermuisknopmenu genoemd, is een pop-upmenu dat verschijnt wanneer je met de rechtermuisknop op een object, zoals een bestand, map, tekst of grafisch element, klikt in een grafische gebruikersinterface, een webbrowser, of een toepassing. Het contextmenu biedt gebruikers snel toegang tot verschillende acties en opties die relevant zijn voor het geselecteerde object, afhankelijk van de context van de klik.

In een contextmenu kun je vaak de volgende soorten opties vinden:

  1. Basisbewerkingen: Dit omvat opties zoals kopiëren, knippen, plakken, verwijderen en hernoemen van bestanden en mappen.

  2. Openen: Hiermee kun je een geselecteerd object openen met de standaardtoepassing of met een specifieke toepassing naar keuze.

  3. Eigenschappen: Hiermee kun je de eigenschappen van een object bekijken, zoals bestandsgrootte, aanmaakdatum, en machtigingen.

  4. Koppelingen: In webbrowsers kun je links openen in een nieuw tabblad, in een nieuw venster, of ze kopiëren naar het klembord.

U opent het context menu van een item met MENU (menu toets) of SHIFT+F10 of door rechts te klikken op het item.

Dash

Onderdeel van de GNOME desktop. Alleen zichtbaar in activiteiten en applicatie modus. Hier staan je favoriete programma’s en je vindt hier de geopende programma’s.

Dash
Desktop manager

Systeemprogramma dat het bureaublad beheert en andere programma’s kan openen en sluiten. Tevens regelt het de plaatsing van vensters.

Filesystem Hierarchy Standard

Afspraak die op UNIX vastlegt wat in welke map dient te staan. Bijvoorbeeld:

  1. Thuismappen in /home

  2. Thuismap van de beheerder root in /root

  3. Toepassingen in /usr/bin en /bin

  4. Tijdelijke bestanden in /tmp

  5. Instellingen op systeemniveau (voor alle gebruikers) in /etc

Zie verder de online-documentatie.

Focus

Eén GUI-element (knop, lijst, invoerveld) of venster kan de focus hebben. Dit betekent dat invoer van het toetsenbord naar dat element of venster wordt gestuurd. U wisselt focus tussen toepassingen met ALT+TAB. Tussen vensters op één scherm met ALT+ESC. En tussen verschillende vensters van dezelfde toepassing met ALT+BACKTICK.

GNOME

Standaard desktop manager in Debian. Zie GNOME docs.

GUI

Graphical user interface.

Hamburgermenu

Het hamburgermenu geeft in een toepassing toegang tot de menu’s van een toepassing en bevindt zich meestal rechtsbovenin het venster.

Linux Documentation Project

Documentatie (voor gevorderden) over je dingen op Linux voor elkaar krijgt, de zogeheten Howtos. Website tldp.org (afkorting van The Linux Documentation Project).

Menu toets

Toets op het toetsenbord die tussen de rechter super (windows) toets en de rechter control toets ligt. De toets activeert het context menu.

Menu toets
Notificatie venster

Venster met systeem notificaties, kalender en weer. Openen en sluiten met SUPER+V. Actieve notificatie focus geven met SUPER+N.

Notificatie venster
Open source software

Software met de broncode erbij. In tegenstelling tot gesloten software kan en mag een programmeur zien wat de software doet.

Pad

Aanduiding van bestands of map locatie in termen van bovenliggende mappen. Absolute paden beginnen met een / en relatieve paden niet. Voorbeelden:

Programma

zie toepassing.

Super toets

De toets met het Windows logo. Op het toetsenbord ligt hij tussen de control en alt toets in. Ook wel de Windows-toets genoemd.

Super toets
Systeemmenu

Menu aan de rechterzijde van de bovenbalk in GNOME. Zie GNOME docs.

Systeemmenu geopend
Systeemmenu gesloten
Thuismap

De gebruikers map. In de bestandsbeheerder wordt deze ‘Persoonlijke map’ genoemd. Hier worden documenten en afbeeldingen van de gebruiker opgeslagen. De gebruiker van wie de thuismap is kan hier zelf mappen aanmaken. Bijvoorbeeld /home/tux. Zie online-documentatie.

Titelbalk

De balk aan de bovenkant van een venster, met rechts het om het venster te sluiten.

Titelbalk van de rekenmachine
Toepassing

Een stuk software dat een bepaalde functionaliteit biedt. Bijvoorbeeld:

  1. Met Firefox kunt u websurfen

  2. Met LibreOffice Writer kunt u documenten maken

  3. Met Bestanden kunt u uw bestanden beheren

  4. Met Software kunt u toepassingen installeren of verwijderen

Werkblad

Een virtueel bureaublad, u kunt er meerdere van aanmaken. Het dient om geopende toepassingen te groeperen. Zie GNOME documentatie.

Werkblad in applicatie modus
Zoekvak

Onderdeel van de activiteiten modus. Het heeft automatisch de focus (aandacht) van het toetsenbord. Hiermee kunt u snel programma’s openen, documenten zoeken of instellingen vinden.

Zoekvak in activiteiten modus